Orędzie von der Leyen o stanie UE – komentarze biura Lewiatana w Brukseli

Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen wygłosiła w środę orędzie o stanie Unii Europejskiej. Przemówienie było pełne zaangażowania, ale zabrakło w nim konkretów w sprawach dot. gospodarki i jednolitego rynku - podsumowują eksperci z biura Lewiatana w Brukseli.

„To było mocne, zaangażowane przemówienie Przewodniczącej Komisji Europejskiej, jednak usłyszeliśmy niewiele konkretów w sprawach gospodarczych" - mówi Kinga Grafa, dyrektor Biura Konfederacji Lewiatan w Brukseli. „Von der Leyen bardzo wiele uwagi poświęciła kwestiom związanym z bezpieczeństwem i obronnością, co możemy odczytywać jako ukłon w kierunku Francji, która obejmie przewodnictwo w UE w styczniu 2022r. Komisja w najbliższych 12 miesiącach zaproponuje, m. in, europejską ustawę o chipach, nową strategię Global Gateway, zniesienie podatku VAT na produkty związane z obronnością oraz zakaz handlu produktami pracy przymusowej. Niedługo będziemy świętowali 30-lecie jednolitego runku UE. To dobrze, że von der Leyen podkreśliła jego znaczenie dla tworzenia miejsc pracy i wzrostu konkurencyjności naszych firm, ale ponownie zabrakło konkretów. A to właśnie jednolity rynek najbardziej ucierpiał w dobie pandemii" - podkreśla Kinga Grafa.

„Bardzo cieszy fakt, że Przewodnicząca Komisji w swoim corocznym przemówieniu podkreśliła istotę jednolitego rynku nazywając go nieocenionym napędem postępu i dobrobytu w Europie" - ocenia Adam Dorywalski, ekspert Konfederacji Lewiatan ds. UE. „Co istotne, nawiązała także do tego, że w przyszłym roku będziemy obchodzić 30 rocznicę jego istnienia. Pomimo tego, brakowało w tym przemówieniu zarysowania konkretnego planu działań dot. sposobu w jaki znosić istniejące do dzisiaj bariery na jednolitym rynku oraz jak go dalej pogłębiać. Jest to co prawda sformułowane w Strategii Przemysłowej UE, Sprawozdaniu ws. Barier na Jednolitym Rynku, czy też Planie Działania na Rzecz Egzekwowania Przepisów dot. Jednolitego Rynku, jednakże odniesienie się chociażby pokrótce do tych inicjatyw w tym przemówieniu na pewno nadałoby im większego politycznego znaczenia. Poza tym, ciekawie brzmi i na pewno należy się przyjrzeć bliżej zapowiadanej inicjatywie Global Gateway, która ma być w swoim zamyśle unijną odpowiedzią na chińską inicjatywę Pasa i Szlaku" - dodaje Dorywalski.

Pandemia

Przewodnicząca Von der Leyen rozpoczęła swoje coroczne przemówienie dot. „Stanu UE" na sesji plenarnej Parlamentu Europejskiego w Strasburgu odnosząc się do wybuchu pandemii COVID-19 w ubiegłym roku. Stwierdziła, że była ona swoistym testem: „Jeszcze nie zdaliśmy go całkowicie, ale jestem przekonana, że go zdamy. To przekonanie daje mi nowe pokolenie - Unia musi być osadzona na wartościach i śmiała w działaniach." - mówiła przewodnicząca Komisji.

Zwróciła uwagę na to, że ponad 70% społeczeństwa została już zaszczepionych, ponad 700 mln dawek dostarczyliśmy Europejczykom i 700 mln dla reszty świata. Ponadto, Komisja KE przekaże kolejna darowiznę 200 mln dawek do połowy kolejnego roku. Przewodnicząca zapowiedziała także, że nadszedł czas, aby uruchomić Unię Zdrowotną oraz wzmocnić naszą odporność w tym zakresie (planowane inwestycje do 2027 r.). Podkreśliła także dotychczasowe dokonania Unii w tym zakresie tj. wydanie ponad 400 mln paszportów covidowych w Europie i fakt że 40 krajów spoza UE dołączyło już do tego systemu.

Przewodnicząca Komisji poza obszarem dot. zdrowia przedstawiła także priorytetowe obszary dla Komisji na przyszły rok. Będą to przede wszystkim sprawy związane z klimatem, cyfryzacją, sprawami społecznymi, wsparciem młodych i gospodarką, ale także z obronnością, bezpieczeństwem i wartościami, w tym z praworządnością.

Jak kryzys wpłynął na naszą gospodarkę

- Już niedługo będziemy świętować 30 lat wspólnego rynku. Podczas pandemii UE musiała bronić nasz rynek przed erozją i fragmentacją. Zrobiliśmy sporo, m. in. dla wspierania innowacji, inwestycji w SI, zwiększenia odpowiedzialności platform.
- Musimy inwestować w półprzewodniki - nie będzie bez tego cyfrowego rozwoju. Popyt na świecie jest ogromny, ale mamy problem z produkcją. Teraz zależymy od produkcji w Azji. To nie jest kwestia jedynie konkurencyjności, ale naszej niezależności. Przedstawimy nowy dokument dot. produkcji czipów w Europie, aby stworzyć europejski system czipów. Jest to trudne, ale tak samo mówiono kiedyś o systemie Galileo.
- Kluczowa w tym kontekście jest rola Europejskiego Filaru Praw Socjalnych.
- Będziemy walczyć z unikaniem opodatkowania - firmy muszą płacić podatki tam, gdzie czerpią korzyści, np. korzystając z europejskiego szkolnictwa i infrastruktury.

Wsparcie młodych

- Komisja zaproponuje program Alma - zdobycie tymczasowego doświadczenia zawodowego w innym państwie członkowskim, aby zdobyć odpowiednie kompetencje. UE musi przemawiać do młodych. To młodzież powinna być szczególnie uważnie słuchana w ramach Konferencji o przyszłości Europy (skrót z ang. COFE). Komisja zaproponuje aby 2022 r. był rokiem młodzieży europejskiej.

Zmiany klimatyczne

- W Niemczech zarejestrowano w pierwszej połowie tego roku więcej samochodów elektrycznych niż diesel. Polska jest największym eksporterem elektrycznych autobusów. Udało się przekuć cele klimatyczne na zobowiązania prawne. Cel jest jasny - chcemy oczyścić produkcję energii. Komisja zaproponuje nowy fundusz społeczno-energetyczny bo to musi być uczciwa transformacja. Już 34 mln Europejczyków cierpi z powodu ubóstwa energetycznego.
- UE podwoi zewnętrzne finansowanie mające na celu utrzymanie bioróżnorodności. UE nie może być w tym sama - spotkanie Konferencji Klimatycznej COP w Glasgow będzie okazją, aby inni do nas dołączyli.

Sprawy międzynarodowe

- To czas transformacji, tworzenia nowego porządku międzynarodowego. Ostatnie wydarzenia w Afganistanie są symptomatyczne. UE jest za Afgańczykami - za kobietami, dziećmi, dziennikarzami, sędziami. Musimy skoordynować działania międzynarodowe, aby sprowadzić zagrożone osoby do bezpiecznego miejsca. Musimy uniknąć ryzyka klęski humanitarnej. Dodatkowe 100 mln euro pomocy humanitarnej dla Afganistanu. Przedstawimy pakiet pomocowy w ciągu najbliższych kilku tygodni.

Ambicje UE w zakresie polityki obronnej

- Będzie nowa deklaracja UE-NATO. Musimy odpowiedzieć sobie na pytania dlaczego doszło do takiej sytuacji w Afganistanie.
- Musimy zapewnić stabilność u sąsiadów; zadbać o bezpieczeństwo granic;
- Natura zagrożeń bardzo szybko się zmienia - hybrydowe ataki, zagrożenie w przestrzeni kosmicznej. UE jest jedynym gwarantem bezpieczeństwa. Tworzyliśmy europejski system obrony, teraz potrzebujemy europejskiej formacji obronnej. Do tej pory wstrzymywał nas brak woli politycznej. Jeśli ona będzie, to na poziomie UE możemy zrobić bardzo wiele.
1. Potrzebna podstawa podejmowania wspólnych decyzji (współpraca wywiadów, zebranie informacji);
2. Poprawa interoperacyjności (np. zwolnienie z VAT sprzętu wojskowego, który został wyprodukowany w Europie);
3. Cyberbezpieczeństwo - UE musi być liderem. Dlatego potrzebna jest polityka cyberbezpieczeństwa i cyber obrony. Potrzebna wspólna ocena zagrożeń i wspólna na nie odpowiedź.
- W czasie Prezydencji Francji, Przewodnicząca von der Leyen i Prezydent Macron mają zwołać szczyt nt. europejskiej obronności - czas aby Europa przeszła na wyższy poziom.
- UE i USA zawsze będą mocniejsze jeśli będą współpracować. To samo dotyczy Bałkanów Zachodnich. Inwestycja w ten region, to inwestycja w przyszłą UE. Będziemy inwestować w relacje z sąsiadami, m. in. Turcją, region Morza Śródziemnego.
- Musimy myśleć o partnerstwach także w obszarze Pacyfiku - Europa musi być bardziej obecna w regionie i proaktywna. Projekty inwestycyjne w obszarze technologii ekologicznych i cyfrowych.
- Nowa strategia łączności - Global Gateway. Infrastruktura dobrej jakości połączeń ludzi na całym świecie - chcemy tworzyć powiązania, a nie zależność. Global Gateway to nasze nowe narzędzie partnerstwa w zakresie inwestycji infrastrukturalnych (Europejski Jedwabny Szlak)
- Handel nigdy nie może odbywać się kosztem ludzi i ich praw - należy zaproponować unijny zakaz produktów pracy przymusowej. Obecnie ok 25 mln ludzi zmuszanych do pracy wbrew ich woli - takie wyroby potem trafiają do Europy. Prawa człowieka nie są na sprzedaż.
- Białoruś - reżim pcha ludzi do granicy UE. Będziemy razem z Litwą, Łotwą i Polską. To jest atak, który nie będzie tolerowany. Musimy mieć nowe możliwości odpowiedzi na taką agresję i działać wspólnie, w tym zarządzać migracją. Osoby, które przerzucają ludzi na granice robią to trasami, które niosą śmiertelne niebezpieczeństwo. Apeluję do państw członkowskich, aby przyspieszyć proces tworzenia wspólnych ram polityki migracyjnej - koniec z nielegalną migracją i pomoc uchodźcom. Europa musi realizować swoje obowiązki wobec tych, którzy najbardziej potrzebują pomocy. Musimy mieć wspólne stanowisko.

Wartości

- Zaufanie do wspólnych wartości połączyło ojców założycieli UE, podobne wartości wyznawano kiedy upadała żelazna kurtyna - chciano wolności. Te wartości zapisano w Traktatach europejskich i wszyscy, którzy je podpisali zobowiązali się do ich przestrzegania.
- Orzeczenia TSUE są wiążące i muszą być przestrzegane we wszystkich państwach UE. Pozytywny przykład wpływu sprawozdań dot. praworządności - reformy sądownictwa na Malcie, śledztwo na Słowacji. Dialog nie jest celem samym w sobie, ale musi prowadzić do zmian. Prawo do niezależnego wymiaru sprawiedliwości i równość wobec prawa to sama dusza naszej Europy i musimy jej bronić.

Budżet UE

- To przelana w liczby przyszłość UE. Musi być chroniony i wydatkowany zgodnie z zasadami praworządności. Korupcja oznacza nie tylko kradzież pieniędzy podatnika, ale podważenie demokracji.

Prawa obywateli

- Wolność i swoboda bycia kim się jest. Wolność od strachu - podczas pandemii wiele kobiet zostało pozbawionych tej wolności. Te kobiety muszą być znowu wolne i decydować o sobie. Do końca roku przedstawimy prawo do zwalczania przemocy wobec kobiet - online i offline. To też stanowi duszę Europy.
- Wolność mediów. Europa potrzebuje prawa, które gwarantuje tę swobodę - KE przedstawi propozycję w tej sprawie.

Przewodnicząca Komisji kończyła swoje przemówienie słowami: „Nasza UE jest niepowtarzalnie piękna. UE ukształtowana przez wspólną historię i wartości, różne perspektywy. Unia z duszą."

Przewodnicząca Komisji skierowała także list intencyjny do Przewodniczącego PE oraz sprawującego obecnie Prezydencję w Radzie UE Premiera Słowenii Janez Jansa, w którym przedstawiła listę priorytetowych nowych inicjatyw jakie Komisja przedstawi w przyszłym roku.

Konfederacja Lewiatan