Przedstawiamy ekpertyzę opracowaną na zlecenie Związku Pracodawców Warszawy i Mazowsza, opisujący wpływ agresywnej polityki Władimira Putina z ostatnich ośmiu miesięcy (styczeń-sierpień 2014), która spowodowała znaczne ograniczenia we współpracy gospodarczej Polski z państwami obszaru postradzieckiego.
Oto streszczenie publikacji:
Agresywna polityka prezydenta Federacji Rosyjskiej (FR) W. Putina, realizowana w ostatnich ośmiu miesiącach, spowodowała znaczne ograniczenia we współpracy gospodarczej Polski nie tylko z Rosją, ale również innymi krajami postradzieckimi. Biorąc pod uwagę wielkość obrotów z krajami b. ZSRR do kluczowych należą Rosja, Białoruś, Ukraina i Kazachstan (eksport do tych krajów stanowił w 2013 r. 9,65% całego polskiego eksportu). Województwa Polski Wschodniej osiągnęły udział w polskim eksporcie na poziomie 12,31%, co stanowi wartościowo prawie 2,52 mld USD. Dla porównania, eksport produktów z Województwa Mazowieckiego na rynki b. ZSRR był w 2013 r. prawie 2-krotnie większy (22,32%).
Mimo braku dominującego udziału przedsiębiorstw z Polski Wschodniej w eksporcie do krajów postradzieckich, to jednak właśnie one mogą najbardziej ucierpieć w konsekwencji eskalacji polityki konfrontacyjnej W. Putina, której apogeum było wprowadzenie embarga Rosji oraz ograniczeń wwozowych na produkty z krajów UE (w tym i z Polski). Również zagrożeniem stały się ograniczenia importowe wprowadzone przez Ukrainę i Białoruś. Administracyjnym ograniczeniom współpracy gospodarczej towarzyszył wzrost napięcia w sferze politycznej.
W wyniku analizy sytuacji gospodarczej, politycznej, społecznej w regionie wyodrębniono 37 czynników wpływających na zagrożenie rozwoju współpracy gospodarczej Polski Wschodniej z krajami postradzieckimi oraz 20 czynników, które tę współpracę stymulują. Wśród 37 czynników negatywnie oddziałujących 16 z nich stanowi duże zagrożenie dla współpracy gospodarczej, 10 czynników stanowi średnie, a 11 – jako małe. Uwzględniając dwa syntetyczne kryteria: stopień integracji (kompatybilności) gospodarki rosyjskiej z gospodarką państw europejskich oraz koniunkturę gospodarczą w kluczowych państwach postradzieckich, opracowano cztery modelowe scenariusze: I - optymistyczny (Iluminacji), w którym wzrasta integracja gospodarek oraz koniunktura w kluczowych państwach postradzieckich, II - umiarkowanie optymistyczny (Ocalenia), w którym wzrasta kompatybilność gospodarek, ale spada koniunktura w kluczowych państwach postradzieckich, III - pesymistyczny (Zapaści), w którym zarówno koniunktura, jak i kompatybilność gospodarek są na niskim poziomie oraz IV – umiarkowanie pesymistyczny (Szansy), w którym koniunktura gospodarek rośnie, ale kompatybilność gospodarek jest niska. Najbardziej prawdopodobnym scenariuszem na najbliższe pięć lat jest scenariusz IV (Szansy), chociaż krótkookresowo mogą pojawić się symptomy pozostałych trzech. Opracowano rekomendacje działań dla każdego ze scenariuszy dla szczebla centralnego, regionalnego i dla przedsiębiorstw. Celem tych działań jest wzrost zakresu i skali współpracy gospodarczej Polski Wschodniej z krajami postradzieckimi i jednocześnie ograniczenie ryzyka oddziaływania negatywnych bodźców (37). Kluczowym czynnikiem sukcesu realizacji zaproponowanych działań jest przede wszystkim wzrost ich integracji między szczeblami, koordynacji poszczególnych przedsięwzięć oraz wzrost współpracy między trzema grupami interesariuszy.
Mimo różnorodności kierunków działań, zdominowanych przez odmienne uwarunkowania w ramach scenariuszy, to jednak są rozwiązania uniwersalne, które należy realizować niezależnie od występujących relacji gospodarczych Polski Wschodniej z analizowanymi rynkami. Na szczeblu centralnym do takich działań należą m.in. zwiększenie koordynacji działań między resortami (szczególnie MRiRW, MG i MSZ), intensyfikacja i racjonalizacja dyplomacji ekonomicznej, działania zmniejszające ryzyko i zwiększające bezpieczeństwo prowadzenia transakcji przedsiębiorstw z partnerami wschodnimi (np. KUKE - Polisa na Wschód, DOKE, branżowe programy promocji). Na szczeblu regionalnym: zwiększenie współpracy z przedsiębiorstwami i organami centralnymi, wsparcie przedsiębiorstw poprzez realizację umów centralnych i regionalnych o współpracę gospodarczą, wzmocnienie międzynarodowej promocji gospodarczej regionu, intensyfikacja współpracy transgranicznej (w tym nowe przejścia dla małego ruchu granicznego), integracja działań w ramach współpracy między województwami Polski Wschodniej. Na poziomie przedsiębiorstw: zwiększenie współpracy z partnerami lokalnymi oraz trzecimi, które chcą wejść na rynki państw postradzieckich, dywersyfikacja geograficzna działalności (przy wsparciu szczebla centralnego i regionalnego), zwiększenie aktywności w zrzeszeniach gospodarczych i branżowych.